Kuba Wojnarowski - Wzrost kapitału społecznego Polski
Polska 2030
1. Polska 2030
Geografia i generacje rozwoju
Polska 2030
Michał Boni,
Szef Zespołu Doradców Strategicznych
Prezesa Rady Ministrów
Kraków, 11 września 2010 r.
2. 2
Model rozwoju
rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkaoca w relacji do UE i zmniejszenie
Cel: nierówności) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na
modernizację kraju
Filary zadaniowe
Filar dyfuzji (równoważenia) Filar innowacyjności (modernizacji) Filar efektywności
Zgodnie z mechanizmem polaryzacyjno-dyfuzyjnym Nastawiony na zbudowanie nowych przewag Usprawnienie funkcji przyjaznego
równoważenia rozwoju i polityką spójności społecznej, co konkurencyjnych Polski opartych o wzrost KI i pomocnego paostwa (nie
daje w efekcie zwiększenie potencjału konkurencyjności (wzrost kapitału ludzkiego, społecznego, nadodpowiedzialnego)
Polski relacyjnego, strukturalnego), co daje w efekcie działającego efektywnie w
większą konkurencyjnośd kluczowych obszarach interwencji
Kontekst:
To jest odpowiedzią na wyzwania dotyczące:
Długoterminowej, prowzrostowej stabilności makroekonomicznej,
problemów demograficznych,
Zagrożenia Szanse Poprawy i równoważenia sytuacji między regionami,
Warunków rozwoju kapitału ludzkiego w równowadze, przebiegu życia i
Dryf rozwojowy Skok cywilizacyjny
kariery zawodowej
Inercja decyzyjna Dobre Potrzeby sprawności „paostwa pomocnego” (przejście od modelu
Kryzy światowy i przywództwo paostwa nadodpowiedzialnego do paostwa pomocnego),
Warunków wzrostu kapitału społecznego w celu wzmocnienia
słabości europejskie Wykorzystanie
rozwojowego kapitału społecznego,
CLUB MED sytuacji – „twórcza Odrobienia dystansu we wszystkich obszarach infrastruktury (drogi,
destrukcja” kolej, sieci teleinformatyczne, sieci energetyczne),
CLUB NORTH Potrzeby przejścia od społeczeostwa informacyjnego do cyfrowego,
Odpowiedzi na wyzwania środowiskowe i klimatyczne,
Polska 2030
4. 4
Spór o model rozwoju
Polaryzacja jest faktem,
Perspektywa polaryzacyjna nie jest preferencją
„warszawocentryzmu”, tylko policentryzmu metropolii sieciowych
(procesów integracji),
Dyfuzja jest zadaniem – niezbędnośd narzędzi dyfuzji:
promieniowania sukcesów, integracji prowadzących do
wyrównywania szans przez rozbudowanie potencjałów, a nie
pozorne „zasypywanie różnic” – prostą redystrybucją,
Fałszywy jest spór: model zrównoważony/model polaryzacyjno-
dyfuzyjny, właściwa definicja:
mechnizm polaryzacyjno-dyfuzyjny równoważenia rozwoju,
Tylko wówczas nie zapomina się o wadze rozwoju lokomotyw
(Europa/świat – Warszawa, Warszawa – kraj, metropolie – regiony,
miasta – regiony, policentryczna sied metropolitalna – kraj).
Polska 2030
5. 5
Typy funkcjonalne gmin w Polsce
Typy funkcjonalne gmin (2007):
gminy miejskie
obszary urbanizowane
wielofunkcyjne obszary
przejściowe
obszary wybitnie rolnicze
obszary z przewagą funkcji
rolniczej
obszary o funkcjach
turystycznych i rekreacyjnych
obszary o funkcjach leśnych
obszary o funkcjach mieszanych
Czy będą następowały zmiany
(przesunięcia)? – uwarunkowania
Czy można je stymulowad?
Jaka jest rola obszarów przejściowych?
Jakie są rezerwy w obszarach
mieszanych?
Jak dopasowywad narzędzia rozwoju
do różnych typów funkcjonalnych?
Polska 2030
Źródło: PAN 2009.
6. 6
Poprawa spójności wewnętrznej kraju przez integrację funkcjonalną i dyfuzję rozwoju
oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów
2010 – Główne węzły 2030 – Integracja funkcjonalna obszarów + specjalne
i obszary dyfuzji działania dla obszarów peryferyjnych
Źródło: MRR, „Koncepcja Przestrzennego Polska 2030
Zagospodarowania Kraju 2030”.
7. 7
Metropolie a wielkośd PKB
Obszar Produkt w mld zł Procentowy
Udział najbogatszych obszarów metropolitalnych
metropolitalny udział w PKB
w PKB
Warszawy 205 17,3
60
Aglomeracji 102 8,7
Śląskiej
40 59,3 Krakowa 50 4,2
% PKB
51,3
38,5 Poznania 54 4,6
20 Trójmiasta 43 3,7
Wrocławia 43 3,7
0
5
Łodzi 38 3,2
10 15 Bydgoszczy i 26 2,2
Liczba obszarów metropolitalnych Torunia
Suma 561 47,6
Źródło: oprac. własne na podst. danych GUS 2007 Polska 2030
8. 8
Obszary dyfuzji oraz zagrożone peryferyjnością
Źródło: MRR, „Koncepcja Przestrzennego Polska 2030
Zagospodarowania Kraju 2030”.
9. Obszary wiejskie o najgorszych wskaźnikach 9
sytuacji społeczno-gospodarczej
Źródło: Krajowa strategia rozwoju regionalnego
2010-2020:Regiony, miasta, obszary wiejskie, MRR 2009
Polska 2030
10. 10
Kierunki działao polityki przestrzennej w ramach mechanizmu
polaryzacyjno – dyfuzyjnego równoważenia rozwoju
Wzmocnienie obszarów peryferyjnych poprzez integrację z metropolią sieciową.
Rozwijanie powiązao funkcjonalnych pomiędzy obszarami peryferyjnymi
(żółta linia) służy głównie zapewnieniu spójności kraju Polska 2030
Źródło: MRR, „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030”.
11. 11
Dyfuzja jest potrzebna, bo w celu spójności społecznej należy stworzyd warunki
dla lepszej kondycji dochodowej ludzi i gospodarstw w całym kraju (1)
Przeciętny miesięczny przychód na jedną osobę i Udział rolnych gospodarstw domowych na wsi spada
źródła jego uzyskania w 2008 r. (w 1988 r. było ich 59%, a w 2002 r. – 51%),
Według danych BAEL, udział pracujących w rolnictwie
wśród ogółu pracującej ludności Polski zmniejsza się
systematycznie (z ponad 20% w połowie lat 90. XX w. do
poniżej 15% w 2007 r. Obecnie w rolnictwie jest
zatrudnionych około 2,2 mln osób (o 1 mln mniej niż w
połowie lat 90.),
Zmniejszeniu ulega także udział dochodów pochodzących
z rolnictwa – obecnie ok. 14%,
Z jednej strony wzrasta udział dochodów z pracy
pozarolniczej (pracy najemnej i samozatrudnienia),
z drugiej jednak zwiększa się uzależnienie wsi od
transferów publicznych,
Wzrasta udział świadczeo socjalnych w dochodach
gospodarstw wiejskich. W 2006 r. około 50% dochodów
rolnych pochodziło ze wsparcia środkami publicznymi
(głównie unijnymi). Największą rolę we wsparciu
dochodów rolników odgrywają obecnie dopłaty
bezpośrednie.
Młodzi ludzie coraz częściej wybierają pracę poza
rolnictwem. Wg BAEL, w latach 2000–2007 udział
rolników wśród młodzieży mieszkających na wsi spadł
z 19% do 13%. Wzrósł w tym czasie udział młodzieży
pracującej poza rolnictwem – z 34% do 39% oraz
podejmującej naukę – z 25% do 29%.
Źródło: GUS, „Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeo
rodzinnych w 2008 r.”, Warszawa 2009 r.
Źródło: ZDS PRM, „Polska 2030. Wyzwania Polska 2030
rozwojowe” Warszawa 2009.
12. 12
Charakterystyka społeczna wsi
Postępujące zróżnicowanie struktury społecznej na wsi nie zmienia faktu, iż
dominują w niej reprezentanci niskich statusów społecznych i osoby utrzymujące się
z niezarobkowych źródeł,
Ma to swoje przełożenie na wiele aspektów życia społecznego wsi, w tym na
procesy socjalizacyjne oraz efekty pracy szkoły;
Struktura społeczno-zawodowa mieszkaoców wsi
%
Rolnicy 13,0
Przedsiębiorcy (tzw. stara klasa średnia) 3,0
Inteligencja (tzw. nowa klasa średnia) 4,0
Pracownicy umysłowi (lower service) 7,0
Pracownicy fizyczno-umysłowi (usługi) 8,0
Robotnicy wykwalifikowani 11,0
Robotnicy niewykwalifikowani 6,0
Emeryci i renciści 27,0
Uczący się i gospodynie domowe 12,0
Bezrobotni 9,0
Polska 2030
Źródło: Krystyna Szafraniec, Młodzież na obszarach wiejskich: warunki startu, edukacja, dążenia i strategie życiowe, sierpieo 2010 r.
13. 13
Wykształcenie: miasto – wieś
Struktura wykształcenia mieszkaoców wsi
Poziom wykształcenia 1998 2002 2008
Podstawowe/ gimnazjalne 60,9 44,0 33,6
Zasadnicze zawodowe 24,2 29,2 33,6
Średnie 13,1 22,4 25,3
Wyższe 1,8 4,3 7,5
Ogółem 100% 100% 100%
Źródło: Izasław Frenkel 2004, 2008, 2010
Struktura wykształcenia wsi w porównaniu z miastem
100% 6,4 7,5
20,7 23,2
90%
24,6 25,3
80%
70% wyższe
38,2 38,3
60% 33,6 33,6 średnie
50%
Źródło: I. Frenkel 2004, 2008, 2010
zas. zaw.
40%
21 20,2
30% podstawowe
20% 35,4 33,6
20,1 18,3
10%
0%
miasto 2006 miasto 2008 wieś 2006 wieś 2008
Polska 2030
Źródło: Krystyna Szafraniec, Młodzież na obszarach wiejskich: warunki startu, edukacja, dążenia i strategie życiowe, sierpieo 2010 r.
14. 14
Polska szkoła
Lokalizacja szkoły podstawowej a szkolne osiągnięcia
Poziom i dynamika zróżnicowania gimnazjów
Źródło: Roman Dolata, „Pokolenie testów”
Polska 2030
16. 16
Wykorzystanie cyfryzacji
Obszary interwencji w celu uruchomienia samonapędzającego się procesu
Udostępnienie atrakcyjnych treści i usług
w interoperacyjnym i ponadgranicznym
środowisku internetowym
Niewystarczające Brak inwestycji w sieci
nakłady na B+R
Brak interoperacyjności
Brak umiejętności
wykorzystania
Podzielony rynek cyfrowy
technologii cyfrowych
Inwestycje w Niewykorzystane możliwości w zakresie
szybsze sieci sprostania wyzwaniom społecznym Popyt na większą szybkośd
i przepustowośd
Wzrost cyberprzestępczości
i ryzyko związane z niskim
poziomem zaufania do sieci
Źródło: Europejska Agenda Cyfrowa Polska 2030
17. 17
Nakłady na naukę
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2015 2017 2020
Nakłady budżetowe (w mln PLN) 4339 4547 4020 4623 5316 6113 8085 10693 18477
Nakłady przedsiębiorstw (w mln PLN) 1932 2511 4182 4497 4855 5263 6474 7000 9700
Fundusze Strukturalne (w mln PLN) 0 681 2551 2551 2551 2551 3000 3000 3000
Łącznie (w mln PLN) 6824 8331 12589 13642 14834 16182 17559 20593 31177
Nakłady budżetowe do PKB (%) 0,36% 0,35% 0,37% 0,39% 0,40% 0,42% 0,49% 0,61% 0,96%
Nakłady przedsiębiorstw do PKB (%) 0,16% 0,19% 0,30% 0,30% 0,30% 0,30% 0,40% 0,40% 0,50%
Nakłady z funduszy strukturalnych
UE po 2015 r. 0,18% 0,17% 0,16%
Nakłady łączne do PKB (z
uwzględnieniem funduszy
strukturalnych po 2015 r.) 0,59% 0,64% 0,89% 0,90% 0,90% 0,91% 1,04% 1,24% 1,62%
Aby osiągnąd poziom nakładów na badania i rozwój powyżej 1% PKB do 2020 r. należy systematycznie
zwiększad udział środków przeznaczanych na naukę o 15% w stosunku do roku poprzedniego.
Prezentowany model jest modelem uproszczonym zakładającym stały wzrost PKB o 3,5% w ciągu roku i
pomijający wartośd inflacji. W latach 2015 – 2020 przyjęto wartośd środków pochodzących z funduszy
strukturalnych UE w rocznej wysokości o 20% wyższej niż w latach 2010 – 2013 oraz wzrost udziału
środków prywatnych w finansowaniu badao i rozwoju do poziomu 0,5% PKB. Dla osiągnięcia wartości
nakładów na badania i rozwój w wysokości ok. 1,7% PKB oznacza koniecznośd podwyższenia nakładów
pochodzących z budżetu paostwa na naukę w ostatnich trzech latach (2018 – 2020) o 20% w stosunku
do roku poprzedniego.
Polska 2030
Źródło: ZDS – obliczenia własne
18. 18
2 warianty rozwoju: nadganianie i impet (cyfrowy)
1. Wariant „nadrabiania zaległości”: podstawowym zadaniem jest
zwalczanie wykluczenia i zagwarantowanie „średniego” poziomu rozwoju
i zaangażowania; Polska w dużej mierze reaktywnie realizuje cele
wyznaczane przez paostwa bardziej rozwinięte cyfrowo i naśladuje ich
działania; walka z wykluczeniem cyfrowym pozostaje ciągłym wyzwaniem,
a możliwości technologii cyfrowych pozostają niewykorzystane; rozwój
Polski cyfrowej nie jest kluczowym obszarem z punktu widzenia strategii
rozwoju – realizujemy „program minimum”,
2. Wariant „wykorzystania impetu”: Polska konsekwentnie realizuje zadania
związane z rozwojem kluczowych obszarów i procesów, które gwarantują
impet cyfrowy – postęp skokowy dzięki wykorzystaniu potencjału
technologii cyfrowych; konsekwentnie poszerza się obszar i skala
zaangażowania cyfrowego społeczeostwa; jako społeczeostwo jesteśmy
przygotowani na przyszłe formy wykluczenia cyfrowego, związane z coraz
to nowymi technologiami; rozwój Polski cyfrowej jest kluczowym,
osiowym elementem polityki (zgodnie z Europejską Agendą Cyfrową).
Polska 2030
19. 19
Ikony impetu cyfrowego (symbole zmiany)
E-skills: kompetencje wykorzystania technologii zapewniane w procesie
edukacji formalnej i ustawicznej,
Komputer w szkole: intensywne wykorzystanie technologii cyfrowych
w procesie edukacyjnym,
E-nauczyciel: kompetencje cyfrowe kadry nauczycielskiej,
Cyfrowa domena publiczna: otwarte zasoby wiedzy,
digitalizacja dziedzictwa kulturowego, żywa kultura cyfrowa,
Open government: nowy model funkcjonowania paostwa
z wykorzystaniem technologii cyfrowych: e-paostwo, e-sąd,
e-konsultacje, e-wybory, e-referenda, dostęp do informacji publicznej
online,
Cyfrowa gospodarka: impet w określonych segmentach sektora ICT,
mogących stanowid przewagę konkurencyjną,
E-centra: lokalne punkty aktywności i współpracy
obywatelskiej z wykorzystaniem technologii cyfrowych,
Otwarty dostęp do wiedzy.
Polska 2030
20. 20
Rozwój a otwarte zasoby wiedzy
Otwarta innowacja – żadne przedsiębiorstwo nie jest w stanie samodzielnie skutecznie
prowadzid badao, tradycyjne modele zarządzania własnością intelektualną oparte na
całkowitej kontroli okazują się zbyt zamknięte,
Współpraca z innymi podmiotami i czerpanie z zewnętrznego potencjału badawczego,
W pełni otwarty model innowacji, zakładający także otwartośd wytwarzanej własności
intelektualnej (open source innovation),
Otwartośd podmiotów komercyjnych na innowacyjne działania ich klientów i
konsumentów (user-driven innovation),
Open access – rozwój otwartego dostępu do treści naukowych:
― Dostęp do treści publikowanych w ramach programów grantowych finansowanych ze środków
publicznych,
― Budowa otwartych repozytoriów instytucjonalnych (szkoły wyższe i JBR),
― Wspieranie czasopism naukowych publikujących w modelu otwartego dostępu,
― Wsparcie dla uczelni i JBR wdrażających otwartych mandatów dla produkowanej przez siebie wiedzy.
Pilotażowe programy badao i rozwoju w modelu otwartej innowacji (obejmowanie
określonych sektorów gospodarki – otwartośd w sferze praw autorskich i patentów),
Wsparcie dla wykorzystania rozwiązao informatycznych typu open source w firmach.
Polska 2030
21. 21
Relacje społeczne a korzystanie z internetu
Osoby korzystające
z Internetu mają większą
liczbę przyjaciół niż ci,
którzy nie korzystają.
Dodatkowo wśród tych
drugich więcej jest osób,
które czują się
osamotnione.
Aż 25,8% z nich czuje się
osamotniona podczas gdy
wśród internautów uczucia
tego doświadcza 17%.
Źródło: Według danych „Diagnozy
społecznej 2009” opr. D. Batorski
– za Ministerstwem Kultury
i Dziedzictwa Narodowego 2010.
Polska 2030
22. 22
Spędzanie wolnego czasu a korzystanie z internetu
Użytkownicy Internetu:
• znacznie aktywniej
uczestniczą w kulturze,
• częściej chodzą
na spotkania towarzyskie,
• częściej uprawiają sporty
lub inne formy aktywności
fizycznej,
• wyraźnie mniej czasu
poświęcają natomiast
na oglądanie telewizji.
Źródło: Według danych
„Diagnozy społecznej 2009” opr.
D. Batorski – za Ministerstwem
Kultury i Dziedzictwa
Narodowego 2010.
Polska 2030
23. 23
Zaufanie do innych ludzi a korzystanie z internetu
Użytkownicy Internetu
wykazują także większe
zaufanie do innych ludzi.
W ostatnich dwóch latach
nastąpił istotny wzrost
zaufania do innych ludzi.
Wzrost zaufania jest
pozytywnie skorelowany
z korzystaniem z Internetu.
Źródło: Według danych „Diagnozy
społecznej 2007-2009” opr.
D. Batorski- za Ministerstwem Kultury
i Dziedzictwa Narodowego 2010.
Polska 2030
24. 24
Modele paostwa/obywatelskości
Ewolucja administracji publicznej
(„od zaświadczenia do oświadczenia”)
Źródło: ZDS PRM, „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”, Warszawa 2009
Polska 2030
25. Od paostwa nadodpowiedzialnego 25
do paostwa pomocnego
„Paostwo pomocne” (subsydiarne): paostwo bardziej przejrzyste,
partycypacyjne, pomocnicze (3xP). Dlatego jest nam potrzebny podział
odpowiedzialności, ale także przyjaznośd paostwa i przejrzystośd reguł,
Musimy wskazywad i wykorzystywad nowe możliwości techniczne
i jakościowe komunikacji i deliberacji – demokracja partycypacyjna,
Przeciwstawne wizje: paostwo pomocne vs. paostwo nadodpowiedzialne
(nie potrzebujące energii społecznej, z ograniczonym zaufaniem do
przedsiębiorców i obywateli, co powoduje, że w relacjach z nimi wymaga
np. „zaświadczeo” nie uznając „oświadczeo”),
Ciąg logiczny: Paostwo jest niesprawne brak zaufania słaby kapitał
społeczny więc paostwo jest niesprawne,
Przejście od welfare do workfare + welfare society,
Każdy obywatel, rodzina, wspólnota mają swoją rolę (zgodnie z zasadą
pomocniczości) – paostwo interweniuje tam, gdzie jest potrzebne, jak
najbardziej adekwatnie, adresując swoje działania konkretnie,
Należy pamiętad, że paostwo pomocne – nie oznacza paostwa
„zero” – oznacza paostwo dobrze dopasowane do potrzeb. Polska 2030
26. 26
Kapitał przetrwania i adaptacji vs kapitał rozwojowy
Kapitał przetrwania Kapitał społeczny
i adaptacji rozwojowy
egalitaryzm, ukryta rywalizacja, merytokracja, zasady rywalizacji,
bezpieczeostwo, przystosowanie, Wymiar gospodarczy ryzyko, innowacyjnośd,
roszczeniowośd, mała stabilizacja odpowiedzialnośd, sukces
konserwatyzm struktur społeczeostwo zmiany,
społecznych, paternalizm, biernośd, demokratyzacja, zaradnośd,
nadmiar opiekuoczości, brak Wymiar społeczny samopomoc, uczestnictwo
poszanowania prawa, afirmacja obywatelskie, legalizm, lojalnośd
prywatności i dystans wobec obywatelska
paostwa
kolektywizm, oportunizm, indywidualizm, krytycyzm,
imitacyjnośd, konformizm, Wymiar kulturowy kreatywnośd,
ksenofobia, brak zaufania otwartośd i tolerancja
do obcych
marzenia, samorealizacja, odwaga,
przystosowanie, obawy, roszczenia, naturalna mobilnośd, aspiracje,
narzekanie, potrzeba stabilności, Wymiar generacyjny strategia radzenia sobie, nowe
konsumpcja a potrzeby wzorce konsumpcji –
podstawowe, orientacja postmaterializm, orientacja
na przeszłośd, prowincjonalizm na przyszłośd, globalizm
Polska 2030
27. Wyzwania dla rozwoju
VI. Warunki demograficzne
a makroekonomiczne warunki rozwoju
2010-2030
Polska 2030
28. 28
Dochody, wydatki i wzrost PKB
Wydatki i dochody publiczne oraz deficyt SFP i wzrost
gospodarczy w proc. PKB
50% 8%
6%
45%
4%
2%
40%
0%
35%
-2%
-4%
30%
-6%
25% -8%
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Wydatki Dochody Deficyt (prawa oś) Wzrost PKB (prawa oś)
Źródło: obliczenia własne ZDS
Polska 2030
31. 31
Przyszłośd demograficzna Polski
Struktura ludności Polski – 1990–2030
Źródło: GUS (prognoza 2008).
2020 – w wieku produkcyjnym mniej o 2 mln osób
2030 – w wieku pow. 80 przeszło 2 mln osób
Polska 2030
32. 32
Przemiany rodziny: wiek i liczba dzieci
Średni wiek matek w chwili rodzenia dzieci w Polsce w latach 1980-2008 Procent kobiet rodzących pierwsze dziecko w danym
wieku w 2008 r.
Procent kobiet rodzących drugie dziecko w danym wieku w 2008 r. Procent kobiet rodzących trzecie dziecko w danym wieku w 2008 r.
Polska 2030
Źródło: Rządowa Rada Ludnościowa „Sytuacja Demograficzna Polski. Raport 2008-2009” na podstawie danych GUS
33. 33
Potencjał demograficzny
Wg projekcji GUS w perspektywie roku 2030 liczba osób w wieku pow. 65
lat zwiększy się do około 10 mln (2006: 7 mln), przy zmniejszającej się
liczbie osób w wieku produkcyjnym.
Zmiany demograficzne to nie tylko zagrożenie
– są one w dużej mierze wynikiem rozwoju cywilizacyjnego.
Potencjał polskich seniorów jako źródło impulsów rozwojowych?
Charakterystyka rynku pracy 2005 2030 2030
(bez zmian wskaźnika (ze zmianami wskaźnika
zatrudnienia) zatrudnienia)
Liczba pracujących 14,3 12,7 16,4
(w mln)
Liczba utrzymywanych 23,9 23,9 20,1
(w mln)
W tym osoby 5,6 9,0 8,9
60-65+
Pozostali 18,3 14,9 11,3
Liczba utrzymywanych na 1,7 1,9 1,2
jednego pracującego
Polska 2030
Źródło: ZUS, KRUS, obliczenia własne
34. Prognoza rynku pracy w Polsce – wskaźniki aktywności i zatrudnienia w latach 34
2010-2060 w zależności od instytucjonalnych determinant aktywności osób
starszych (w procentach) Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2008
Scenariusz wycofania reformy emerytalnej i przywrócenia emerytur wcześniejszych
2010 2015 2020 2030 2040 2050 2060
Aktywnośd 15-64 63,7 64,8 66,2 65,1 63,3 64,2 65,3
Aktywnośd 15+ 54,3 53,8 52,9 49,5 47,0 44,6 42,5
Zatrudnienie 15-64 59,2 60,3 61,7 60,7 58,9 59,9 60,9
Zatrudnienie 15+ 50,5 50,0 49,3 46,1 43,8 41,7 39,7
Scenariusz reformy emerytalnej i zniesienia emerytur wcześniejszych – status quo
Aktywnośd 15-64 64,1 67,8 70,7 70,2 69,1 69,7 70,3
Aktywnośd 15+ 54,6 56,1 56,3 53,1 51,1 48,1 45,4
Zatrudnienie 15-64 60,0 62,9 65,9 65,4 64,4 64,9 65,7
Zatrudnienie 15+ 51,1 52,1 52,5 49,6 47,6 44,9 42,5
Scenariusz reformy emerytalnej, zniesienia emerytur wcześniejszych i stopniowego podniesienia wieku emerytalnego do 67 lat w okresie 2011-2020 r.
Aktywnośd 15-64 64,2 69,3 73,1 72,2 71,8 72,5 73,3
Aktywnośd 15+ 54,7 57,9 59,3 55,7 54,2 51,4 49,0
Zatrudnienie 15-64 60,3 64,2 68,2 67,2 66,9 67,6 68,4
Zatrudnienie 15+ 51,5 53,7 55,3 52,0 50,6 48,1 45,9
Scenariusz reformy emerytalnej, zniesieni a emerytur wcześniejszych i stopniowego podniesienia wieku emerytalnego do 67 lat w okresie 2021-2030 r.
Aktywnośd 15-64 64,1 67,8 70,7 72,0 71,8 72,5 73,3
Aktywnośd 15+ 54,6 56,1 56,3 55,2 54,2 51,4 49,0
Zatrudnienie 15-64 60,0 62,9 65,9 67,0 66,9 67,6 68,4
Zatrudnienie 15+ 51,1 52,1 52,5 51,8 50,6 48,1 Polska 2030
45,9
35. 35
Wpływ wzrostu zatrudnienia o 1 p.p. na finanse publiczne
Wpływ zmiany na dochody podatkowe sektora
finansów publicznych
Wzrost dochodów
Wskaźnik zatrudnienia w Polsce w
Dochody 2010 ( po wzroście
zgodnie z UB) wskaźnika
2009 r. w grupie wiekowej 15-64
W mld zł zatrudnienia o 1 p.p. wyniósł 59,3%. Jego wzrost o 1 p.p.
(tj. do poziomu 60,3%) oznaczałby
PIT (BP+JST) 70,2 1,2
wzrost liczby zatrudnionych o ok.
VAT 106,2 1,8 1,7% (tj. o 270 tys. osób; 15-64),
Akcyza 53,1 0,9 Założenie: nowi zatrudnieni
Wpływy składkowe
89,0 1,5
odznaczają się takimi samymi
FUS parametrami co dotychczas
Wpływy składkowe zatrudnieni (dotyczy to zwłaszcza
NFZ (plan finansowy 53,2 0,9
przeciętnego wynagrodzenia oraz
NFZ na 2010 r.)
skłonności do konsumpcji),
Wpływy składkowe 8,4 0,1 Wzrost dochodów z podatku
Funduszu Pracy dochodowego od osób fizycznych,
Łącznie 380,0 6,4 podatków pośrednich, wpływów
Łącznie bez VAT i składkowych FUS, NFZ i Funduszu
3,7 Pracy.
akcyzy
Polska 2030
Źródło: opracowanie DAS KPRM na podst. danych Eurostat
36. 36
Źródła dochodów osób starszych –
procent dochodów gospodarstw domowych
Źródło: OECD, „Pendions at a Glance 2009. Retirement-
Income Systems in OECD countries”, 2010.
Polska 2030
39. 39
Młode pokolenie (1)
• Pierwsza dekada przemian dokonywała się w
dużej mierze siłami innowacyjnymi średniego
pokolenia,
• Młode pokolenie „ładowało akumulatory”
(realizacja aspiracji edukacyjnych, absorpcja
konsumpcjonizmu, indywidualizacja strategii
życiowych).
Źródło danych: Prezentacja Krystyny Szafraniec „Czas na młodych. Socjologiczne charakterystyki pokolenia”
Polska 2030
40. 40
Młode pokolenie (2) – czynnik różnicujący
• Czynnikiem najbardziej różnicującym orientacje i
szanse życiowe młodzieży był i jest status rodziny
pochodzenia oraz związane z nimi rodzinne
kapitały; im wyższy status społeczny:
– tym bardziej pozytywny stosunek do zmian
systemowych,
– tym lepsze samopoczucie w systemie,
– tym większe poczucie własnych możliwości,
– tym śmielsze plany wobec własnych dzieci i większe - z
myślą o nich - inwestycje.
Źródło danych: Prezentacja Krystyny Szafraniec „Czas na młodych. Socjologiczne charakterystyki pokolenia”
Polska 2030
41. 41
Solidarnośd pokoleo – młoda generacja i Polska 2030
Pole A’: młodzieżowe aspiracje są
bardzo wysokie, długie strategie
edukacyjne, rodzice wspierają swoje
dzieci kapitałem (krok do przodu w
stosunku do rówieśników i do siebie,
Pole B’: aspiracje są równie wysokie
lub niewiele niższe, zakładane strategie
edukacyjne bywają najczęściej długie,
faktycznie jednak stają się krótsze (lub
gorszej jakości), zaszczepianie ambicji
przez rodziców – brak kapitału na pełną
realizację zamierzeo,
Pole C’: aspiracje są znacznie niższe, ale
nie niskie (zwłaszcza w odniesieniu do
konsumpcji), brak długich strategii
edukacyjnych, rodzice fundują
dzieciom głównie resentymenty i
roszczeniowe postawy (brak kapitału
intelektualnego, materialnego,
mentalnego), wyuczony pesymizm i
biernośd.
Źródło danych: Prezentacja Krystyny Szafraniec „Czas na młodych. Socjologiczne charakterystyki pokolenia”
Polska 2030
42. 42
Zaufanie – młodzi vs. starzy
Zaufanie społeczne wg krajów – ESS 2008
80%
69% 70%
70% 67%
62% 64%
60% 54%
50% 50%
50% 45% 43% 44% 45% 44%
38%
40% 35% 36%36% 34% 36% 36%
30% 28% 28% 28%
30% 27% 27% 25% 26%
24% 24% 24% 23% 23% Zaufanie do innych ludzi
19% 19% 17% 21%
20% 16% 15% 17% 16% 16% 18% 15% 18%
13% 12% 12% Zaufanie do partii politycznych
10% 8% 7% 10%
10% 5% 5% 5% 5% 6% 3%
0%
Źródło: European Social Survey 2008
Zaufanie społeczne wg krajów – młodzież ICCS 2009
90%
76% 77%
80% 71%
68% 70% 67%
70% 64% 64% 63% 61% 66%
64% 66%
64% 64% 63%
63%
61%
58% 57% 58% 58%56% 58% 59%60% 61% 57% 58%
57% 56% 55% 57%
60% 52% 49%
51% 52%
51% 52%
52% 52% 51%
51%
51% 53%
48% 47% 47% 50%
48% 47%
50% 43% 45%45%
40% 39% 42% 40% 43% 38% 41%
40% 35% 34% 35%
32% 33% 35% 32%
31%28% 30%
30% 26% 23% 25%26% 25% 23%
18% Zaufanie do innych ludzi
20%
10% Zaufanie do partii politycznych
0% Źródło: Initial Findings from the IEA
Polska
Cypr
Dania
Irlandia
Włochy
Norwegia
Holandia
Estonia
Malta
Tajlandia
Luxemburg
Chile
Taiwan
Finlandia
Bułgaria
Indonezja
Łotwa
Meksyk
Paragwaj
Słowenia
Dominikana
Litwa
Hiszpania
Szwecja
Średnia
Belgia
Kolumbia
Wielka Brytania
Czechy
Rosja
Grecja
Słowacja
Szwajcaria
Hong Kong
Nowa Zelandia
rea Południowa
Liechtenstein
Gwatemala
Austria
International Civic and
Citizenship Education Study
Polska 2030
43. 43
Charakterystyka młodej generacji: nie ma luki technologicznej i luki
edukacyjnej (przewagi konkurencyjne):
1. Czy ta generacja jest całością (bez szufladkowania)?
2. Czynniki zróżnicowania: miejsce zamieszkania, status rodziców, rodzaj
szkoły i edukacji, płed (przewaga K nad M),
3. Wzorce kulturowe: deinstytucjonalizacja rodziny (rozpoczęte procesy),
nowy porządek sentymentalny (wzorce seksu) – założenie rodziny nie jest
wyrazem samodzielności (praca, zatrudnienie – jest),
4. Transfer: edukacja – rynek pracy (słabości: kompetencje, system
nastawiony na „średniaka”)
4 kroki:
Mied pracę (orientacja na start),
Mied odpowiednie wynagrodzenie (samodzielnośd 1o),
Mied satysfakcję i warunki rozwoju w pracy (orientacja na przyszłośd),
Mied samodzielnośd 2o, jako 4 krok (rodzina, dom).
Polska 2030
44. 44
Charakterystyka młodej generacji: nie ma luki technologicznej i luki
edukacyjnej (przewagi konkurencyjne) (częśd 2):
5. Aspiracje: materialno-duchowe *stereotyp pokolenia: uzależnienie od
konsumpcji, komputerów, konkurencyjnej rywalizacji (od 3K)+,
6. Sfera wolności (prywatna) – internet, życie (nie wkraczad),
7. Zmiana postaw (ku średniej europejskiej, jeśli chodzi o wiedzę
obywatelską, mniej patriotycznie z większą ostrożnością),
8. Mobilnośd,
9. Zależnośd od mediów (mniej treści więcej formy, przejmowanie wzorców
istotne dla modelu konsumpcji, naśladowanie postaw, etc.),
10. Dawniej a dziś: rodzina, szkoła paostwo, grupa rówieśnicza + internet,
media i rynek.
Polska 2030
45. 45
Dostrzec trendy – cztery A
• Aspiracje:
– Podążad za aspiracjami,
– Polski mix aspiracyjny: prestiż, konsumpcjonizm, wartości,
przyjaźnie, miękka duchowośd,
– Realizm strategii adaptujących aspiracje.
• Aktywnośd:
– Model pracy:
• Dłużej w życiu,
• Tyle samo w czasie, ale z dzieleniem się pracą,
• Zindywidualizowana odpowiedzialnośd, w kooperacji z innymi,
• W równowadze pracy i życia,
• Praca a przebieg życia (zdrowie).
Polska 2030
46. 46
Dostrzec trendy – cztery A (częśd 2)
• Adaptacyjnośd:
– Mobilnośd przestrzenna i zawodowa (LLL) dopasowanie do rynku
pracy,
– Bez luki technologicznej (stałe rozwijanie kompetencji),
– Integracja ról (obywatel, konsument, pracownik) – nowy typ
partycypacji obywatelskiej,
– Nowe życie „staruszka” – silver economy.
• Afirmacja (świata i siebie):
– Indywidualizm vs. zdolnośd do kooperacji a indywidualizm i zdolnośd
do kooperacji (rozwój kapitału społecznego),
– Rola czasu wolnego,
– Zdrowy styl życia,
– Czy dzieci są wartością?
– Solidarnośd pokoleo.
Polska 2030
